نسرین خسروشاهی: درحالی‌که فرمانده نیروی انتظامی، چند روز قبل، در پاسخ به انتقاد رئیس جمهور، تاکید کرده‌بود که قرار نیست از این دوربین‌ها در فضاهای شهری استفاده شود، روز گذشته اذعان کرد که طرحی در دست پلیس است که بر مبنای آن ایستگاه‌های پلیس برای پایش محیط پیرامون خود به دوربین مجهز می‌شوند. او تاکید کرد که نصب دوربین در معابر شهری تنها توسط شهرداری‌ها امکان‌پذیر است و این دوربین‌ها با هماهنگی‌هایی که از سوی صنف‌های مختلف مانند طلافروشی‌ها و یا بانک‌ها با پلیس انجام می‌گیرد، در این اماکن نصب می‌شود.

وی با بیان این که پلیس به دنبال مفهوم سیستم‌های کنترلی در شهرهای اروپایی نیست و توانایی انجام چنین امری را نیز ندارد، گفت: براساس پیش‌بینی انجام شده در سال جاری 100 پایگاه پلیس در پایتخت به دوربین مجهز خواهند شد که این کار از هم اکنون آغاز شده است.

دوربین‌های پرحرف و حدیث
دوربین­های مدار بسته موسوم به CCTV یا Closed-circuit television برای کاستن از جرم و حفظ امنیت مردم سال­هاست که در کشورهای مختلف مورد بحث قرار می­گیرد. در این میان انگلستان با حدود 5 میلیون دوربین در20 شهر رکورددار استفاده از این دوربین‌ها در دنیاست و با توجه به جمعیت آن به نظر می­رسد به ازای هر 12 نفر در این کشور یک دوربین وجود داشته باشد. به این ترتیب به طور میانگین هر شهروند حدود 300 بار در روز از جلوی این دوربین­ها رد می­شود.

استفاده از این دوربین‌ها البته منتقدان خاص خودش را هم دارد. گذشته از هزینه میلیاردی آنها بحثی که مطرح می­شود این است که این دوربین­ها احساس امنیت می­دهند یا ترس؟ در واقع هنوز در تاثیر این دوربین­ها در پیشگیری و یافتن جرائم شک وجود دارد. مقایسه شمار این دوربین‌ها در لندن و نسبت جرائم حل و فصل‌شده در آن نشان داده که احتمال موفقیت پلیس در دستگیری مهاجمان در مناطق با صدها دوربین نسبت به مناطق کم‌دوربین چندان بیشتر نیست.

در واقع در 4 منطقه از 5 منطقه‌ای که دارای بیشترین دوربین‌ها بوده‌‌اند، میزان حل و فصل جرائم پایین‌تر از میانگین است. بر اساس گزارش سال 2008  انگلستان، در تنها 3 درصد از دزدی­های خیابان­های لندن تصاویر CCTV به کمک پلیس آمده است زیرا دیدن تصاویر ضبط شده کار سختی است و پلیس وقت کافی برای این کار را ندارد.

دوربین‌های سخنگو
سال 2003 در  ویلت شایر انگلستان  طرح آزمایشی آنچه که به عنوان «دوربین­های مدار بسته سخنگو» معروف است اجرا شد. این دوربین­ها به اپراتور اجازه می­داد موارد جنایی را ابلاغ کند تا مانع انجام آن توسط افراد شود. دوربین­های مداربسته سخنگو دوربین­های مراقبتی همراه با یکسری باند هستند که به اپراتور اجازه صحبت کردن با مردم در محل کنترل CCTV  را می­دهند. این بلندگوها حتی به اپراتور اجازه فریاد زدن بر سر مردمی که مرتکب رفتار ضد اجتماعی می­شوند را نیز می­دهد. برای مثال اگر اپراتور ببیند کسی آشغال در زمین می­اندازد به او اخطار می دهد که آن را بردارد چون جمع­آوری آشغال حدود نیم بیلیون پوند در سال برای دولت هزینه دارد. همچنین در صورت مشاهده حادثه­ای که امکان دارد از کنترل خارج شود با اطلاع­رسانی موجب می­شود این اتفاق در نطفه خفه شود. نصب این باندها حدود 500 هزار پوند برای دولت انگلستان هزینه در برداشته است. به اعتقاد حامیان این طرح این وسیله به مردم اعتماد به نفس کافی برای انجام کارهایشان از قبیل تجارت را می­دهد و از نزاع وجنایت پیشگیری می­کند.

درانگلیس البته افرادی که معتقدند آزادی مدنی­شان با این دوربین‌ها دچار خدشه شده در اقلیت هستند. افرادی که عقیده دارند این کشور در حال تبدیل شدن به یک «جامعه تحت نظارت» است. با این‌حال آخرین آمارها نشان می‌دهد 75 درصد از مردم انگلستان بر این باورند که انگلستان به جامعه­ای تبدیل شده که مدام در حال پاییدن افراد است و حریم شخصی افراد را تحت نظر دارد.

دوربین‌های بی‌مصرف؟
هرچند در سال­های اخیر این دوربین ها در دستگیری برخی مجرمان کمک کرده است اما در نهایت دوربین­های مدار بسته CCTV به عنوان عوامل بازدارنده جرایم به شمار نمی­آیند. میلیون­ها پوند صرف تجهیزات و نصب CCTV می­شود اما هنوز روش‌های استفاده از این تصاویر در دادگاه‌ها روشن نیست.

شهری مانند لندن، علیرغم استفاده از این دوربین‌ها، امن­ترین شهر جهان نیست. دوربین­ها یک مسیر مشخص و یک محل مشخص را زیر نظر دارند و عاملان جنایت این را می­دانند و بنابراین جنایت خود را در جایی انجام می­دهند که در دید این دوربین­ها نیست و به طور حتم همیشه چنین مکان­هایی وجود دارد؛ اگرچه مهندسان ادعا کرده‌اند تکنولوژی جدیدی به کار برده­اند که می­تواند اتوماتیک هدف را دنبال کند حتی اگر تغییر چهره دهد یا لباس­هایش را تغییر دهد.

در این میان گروهی از تحلیلگران هم معتقدند تاثیرات منفی این دوربین­ها کمتر از تاثیرات مثبت آن است  و برای اثبات اعتقادشان کاربردهای زیاد آنها را در نظر می­گیرند. به طور مثال برخی بیمارستان­های انگلستان به این نوع دوربین­ها مجهز شده­اند. بیمارستان والور همتون این دوربین­ها را با هدف امنیت کارکنان نصب کرده است؛ به این معنا که کارکنان می­توانند با مردم صحبت کنند و به آنها بگویند که از مکان­هایی که برای کشیدن سیگار در نظر گرفته شده، استفاده کنند. یکی از مسئولان این بیمارستان می­گوید: این نوع سیستم­ها توانایی ارتباط با افراد جامعه یا کارمندان را بدون هیچ خطری فراهم می­کند. به طور متوسط حدود 5 جنایت در هر ماه در بیمارستان اتفاق می­افتد که در صورت عملکرد موفقیت­آمیز این دوربین­ها می­توان تعداد بیشتری از آنها را در بیمارستان­ها نصب کرد. در سال 2007 یک متهم به کارگزاری بمب در ماشین به وسیله این دوربین­ها دستگیر شد. این دوربین­ها تصاویری را ثبت کرده بودند که در آنها متهم در حال خرید سیلندر گاز کار گذاشته شده در ماشین بود.

پس از حادثه انفجارهای ژوئیه 2005در لندن، پلیس با بررسی حدود 2 هزار و 500 دوربین مداربسته، 4 مظنون به بمب‌گذاری انتحاری را از طریق تصویر ویدیویی به دست آمده از یکی از ایستگاه‌های قطار شناسایی کرد اما در نهایت نتوانست از این کار جلوگیری کند.

پلیس یا شهرداری؟ مساله این است
با آنکه موضوع نصب و استفاده از دوربین­های CCTV  در سال­های اخیر مطرح شده اما اولین دوربین­های مداربسته در سال 1942 برای مشاهده پرتاب راکت V2 نصب شد. هم اکنون نیز این دوربین­ها در مکان پرتاب برای مشاهده پرتاب استفاده می­شوند. بعدها استفاده از این دوربین­ها در بانک­ها و فروشگاه­ها برای جلوگیری از دزدی متداول شد. در دهه اخیر نیز با گستردگی عملیات تروریستی استفاده از CCTV بیشتر شده است. هم اکنون به دلیل اعتراض پلیس به نحوه استفاده از این دوربین­ها محققان چند ابتکار عمل برای تقویت این دوربین­ها به کار برده­اند؛ از جمله ایجاد پایگاه داده و اطلاعات درباره تصاویری که در دوربین­های مداربسته دیده می‌شوند و نصب تصاویر مظنونانی که در جرایمی مانند جیب‌بری، تجاوز و دزدی شرکت دارند بر روی اینترنت.

کارشناسان بیشترین مزیت دوربین­های مدار بسته را در مواردی مانند نظارت مستمر شبانه­روزی بر مراکز پر تردد شهری، رفع نگرانی ناشی از عدم حضور پلیس در محل، ممانعت از سرقت و حفظ تجهیزات و اثاثیه، جلوگیری از خطرات و حوادث غیر مترقبه، صرفه جویی در وقت و هزینه و ثبت بی طرفانه وقایع می­دانند.

شاید دوربینهای مدار بسته در کاستن از جرم چندان موفق عمل نکرده باشند اما نمی توان نقش آنها را در کنترل ترافیک، قطارهای مترو و فروشگاه­ها و منازل نادیده گرفت.